|
Η Τουρκοκρατία καλύπτει μια μεγάλη ιστορική περίοδο, σχεδόν τεσσάρων αιώνων,
της οποίας τα υλικά κατάλοιπα παραμένουν
ελάχιστα γνωστά. Παρόλ ' αυτά θεωρούμε ότι
η παραπάνω περίοδος παρουσιάζει μεγάλο
ενδιαφέρον για την οικοδομική της δραστηριότητα.(νέοι τύποι κτιρίων) και
για τα νέα στοιχεία στην αμυντική οργάνωση της πόλης που διαμόρφωσαν το χώρο
όπου εκτυλίχθηκαν τα πολεμικά γεγονότα του Αγώνα του '21.
Τα μαθήματα της Νεότερης Ιστορίας και των κειμένων της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για την περίοδο της Τουρκοκρατίας και του
Αγώνα συνδέουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα
Σπουδών.
Στόχοι του προγράμματος μας είναι να εντοπίσουμε και να
κατανοήσουμε :
1. την έκταση της πόλης
(τείχος Χασεκή),
2. την οργάνωση του χώρου
(σε κάτω πόλη, άνω πόλη και ακρόπολη-κάστρο)
3. τις λειτουργίες της πόλης
δηλαδή να εντοπίσουμε το διοικητικό, το εμπορικό και το θρησκευτικό
κέντρο (στον ίδιο περίπου χώρο από την Αρχαιότητα)
4. το δαιδαλώδες οδικό δίκτυο της
πόλης
5. τα νέα θρησκευτικά
αρχιτεκτονικά σύνολα (π.χ. τέμενος, ιεροδιδασκαλείο, τεκές, λουτρό) και
άλλους κοσμικούς αρχιτεκτονικούς τύπους, όπως ιδιωτικές κατοικίες
(αρχοντικό Μπενιζέλων), πύργους (το καρακόλι) κλπ.
6. τα βασικά στοιχεία ενός άλλου πολιτισμού
(οθωμανικού-ισλαμικού)
Το πρόγραμμα αρθρώνεται στις παρακάτω ενότητες - στάσεις:
Α. Η πρώτη στάση πραγματοποιείται
στην κορυφή του λόφου του Αρείου Πάγου, από τον οποίο έχουμε πολύ
καλή θέα προς το διοικητικό, οικονομικό, και θρησκευτικό κέντρο της πόλης
κατά την οθωμανική περίοδο. Αυτό εντοπίζεται στο χώρο της Βιβλιοθήκης
του Αδριανού και της Ρωμαϊκής αγοράς (ευκρινώς διακρίνονται τα δύο μεγάλα
τζαμία, το Φετιχέ και το Τζισταράκη).Πάνω στο λόφο του Αρείου Πάγου, στην
κορυφή της λαξευτής σκάλας, φαίνεται πολύ καλά το τετράγωνο λάξευμα ενός από
τους πύργους του τείχους του Χασεκή που από το 1778 -1834 περιέβαλλε
την Αθήνα.
Β. Καθ΄ οδόν προς τη δεύτερη
στάση κινούμενοι προς τα ανατολικά στο λιθόστρωτο περιφερειακό δρόμο της
Ακρόπολης παρατηρούμε στα δεξιά μας (νότια) το χαμηλό τείχος της
Υπαπαντής των αρχών του 18ου αι. από τα σημαντικά οχυρωματικά έργα γύρω
από το βράχο (προτείχισμα της Ακρόπολης). Κατεβαίνουμε τη σημερινή οδό Πανός
και αφού περάσουμε από το Κιουτσούκ τζαμί ("αναδύθηκε" και αναδείχτηκε το
2004) φτάνουμε στο κέντρο της οθωμανικής Αθήνας όπου στην περιοχή των
Αέρηδων συναντάμε ένα μεγάλο σύνολο - συγκρότημα θρησκευτικών κτιρίων, το
Φετιχέ τζαμί (1460), τον Μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο 1721), τον τεκέ του Μπραΐμη
(μοναστήρι δερβίσηδων, 1760) στον πύργο των Αέρηδων και το χαμάμ του Αμπίντ Εφέντη (1600
περ.).
Γ. Η τρίτη στάση πραγματοποιείται
μπροστά από την είσοδο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού, εντός της οποίας κατά
την οθωμανική περίοδο ήταν το διοικητήριο της πόλης, το βοεβοδαλίκι ή
κονάκι (1777 στο δυτικό τοίχο της βιβλιοθήκης) το κουσέγιο
(1777 έδρα των δημογερόντων, το κατηλίκι
(έδρα του ιεροδικαστή) και η ντουάνα (τελωνείο). Στα βόρεια της Βιβλιοθήκης σε άμεση γειτνίαση
βρίσκεται το τελευταίο τζαμί της Τουρκοκρατίας, το τζαμί Τζισταράκη
(1759).
Δ. Η τελευταία στάση αφορά δύο
τύπους κοσμικών κτιρίων: στην οδό Αδριανού στην Πλάκα το αρχοντικό της
οικογένειας Μπενιζέλου (τυπικό δείγμα αρχοντικού του 17ου αι. ) και στην οδό
Σχολείου ένα δείγμα κτιρίου με αμυντικά στοιχεία (πύργος), το καρακόλι
(18ος αι.),
σταθμός οθωμανικής χωροφυλακής (πρώην πύργος του Φίνλεϋ και κατοικία του
Τσώρτς).
|
